کپچا (CAPTCHA) چیست و چه کاربردی دارد؟

ممکن است اصطلاح کپچا (CAPTCHA) را عجیب و فنی بیابید، در واقع، این اصطلاح برای مدت طولانی بخشی از تجربه روزانه شما در اینترنت بوده است. مطمئناً هنگام ایجاد حساب کاربری، ورود به سیستم، گذاشتن نظر، دانلود فایل یا تنظیم مجدد رمز عبور در بسیاری از سایت‌ها، بارها با چندین نوع کپچا مواجه شده‌اید.

انواع مختلف کپچا معمولاً امتحانات یا تست‌های آنلاین کوچکی هستند که برای استفاده از سایت‌ها یا نرم‌افزارها باید آنها را تکمیل کرد. ممکن است فکر کنید کپچاها آزاردهنده و بی‌معنی هستند اما اینگونه نیست! آیا تا به حال در مورد دلایلی که اکثر سایت‌ها فرم کپچا را نمایش می‌دهند کنجکاو شده‌اید؟ از چند نوع کپچا استفاده کرده‌اید؟

برای پاسخ به این سوالات، اجازه دهید ایده اصلی کپچا، انواع مختلف کپچا و همچنین مزایا و معایب آن را مرور کنیم.

کپچا (CAPTCHA) چیست؟

کپچا «CAPTCHA» مخفف عبارت Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart است. بدین معنی که آزمونی برای تشخیص کامپیوتر از انسان به صورت اتوماتیک‌وار برگزار می‌شود. بنابراین کپچاها، ابزاری هستند که با استفاده از چالش‌های که میان کاربران و بات‌ها ایجاد می‌کنند، تمایز آنها را مشخص می‌کنند.

کپچاها انواع مختلفی دارند که به‌طور کلی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند.

• کپچاهای مبتنی بر متن
• کپچاهای مبتنی بر تصویر
• کپچاهای مبتنی بر صوت

که توانایی شناسایی و کشف نشانه‌های آنها برای ربات‌‌ها دشوار است و در زیر به بررسی آنها با یکدیگر خواهیم پرداخت.

خدمات وب24: طراحی سایت وردپرس و کدنویسی اختصاصی

کپچاهای مبتنی بر متن

این کپچاها از کلمات یا عبارات شناخته شده و ترکیب‌ تصادفی حروف و اعداد استفاده می‌کنند و همچنین در بعضی مواقع این تغییرات در بزرگی یا کوچکی حروف محسوس است.

کپچای مبتنی بر تصویر

کپچاهای مبتنی بر تصویر جایگزین کپچاهای مبتنی بر متن هستند. این کپچاها از عناصر گرافیکی قابل تشخیصی مانند: عکس حیوانات، اشکال یا صحنه‌های مخصوصی استفاده می‌شود. به‌طور معمول، کپچاهای مبتنی بر تصویر از کاربران می‌خواهد که تصاویری را انتخاب کنند که با یک موضوع مطابقت دارد یا تصاویری را که مناسب نیستند شناسایی کنند.

کپچاهای مبتنی بر تصویر معمولاً برای انسان آسان‌تر از تفسیر کپچاهای مبتی بر متن است، اما برای ربات‌ها، کپچاهای مبتنی بر تصویر از تفسیر متن دشوارتر هستند، زیرا این ابزارها هم به تشخیص تصویر و هم به طبقه‌بندی معنایی نیاز دارند.

کپچای مبتنی بر صوت

کپچاهای صوتی به‌عنوان جایگزینی برای دسترسی به کاربران کم بینا ایجاد شدند. این کپچاها اغلب در ترکیب با کپچاهای متنی یا تصویری استفاده می‌شوند.کپچاهای صوتی یک صوت ضبط شده از یک سری حروف یا اعداد را ارائه می‌دهند که کاربر پس از شنیدن، آنها را وارد می‌کند. تفسیر این کپچاها هم برای انسان و هم برای ربات‌ها دشوار است.

• حل مسئله ریاضی

برخی از مکانیسم‌های کپچا از کاربران می‌خواهند یک مسئله ریاضی ساده مانند (3+4) یا (18-۳) را حل کنند. با فرض اینکه مطرح کردن این سوال و جواب به آن برای یک ربات مشکل خواهد بود.

• سختی کلمات

این نوع کپچاها در اشکال متفاوتی ظاهر می‌شود اما معمولاً از حروف، اعداد و متن تشکیل شده‌اند. آزمون این کپچاها می‌تواند به آخرین حروف در بین چند کلمه، ترتیب نامنظم حروف یا رنگی کردن کلمات اشاره کند. بنابراین برای هویت‌بخشی انسانی خود، باید از آزمون سربلند بیرون بیایید.

• ورود از طریق شبکه‌های اجتماعی

یک جایگزین محبوب برای کپچا این است که کاربران را ملزم می‌کند با استفاده از حساب‌های مانند: فیس بوک، گوگل یا لینکدین وارد سیستم شوند. این روش از ورود ربات‌ها جلوگیری می‌کند، زیرا ربات‌ها دارای هیچ حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی نیستند.

• چک باکس No captcha Recaptcha

در این نوع کپچا در یک کادر عبارت «من یک ربات نیستم» به کاربران ارائه می‌شود و آنها فقط باید روی آن کلیک کنند یا تیک کنار این جمله را فعال کنند. گرچه کار ساده‌ای است اما برای ربات‌ها دشوار خواهد بود؛ چراکه ربات‌ها وسط کادر کلیک می‌کنند اما انسان می‌تواند در هر قسمت مشخص شده کادر کلیک کند.

طراحی سایت اختصاصی توسط وب 24 

چرا باید از کپچا استفاده کرد؟

به‌‌صورت کلی زمانی که سایتی بخواهد دسترسی بات‌ها را محدود کند از کپچا استفاده می‌کنید، اما موارد خاصی هم وجود دارد که در ادامه آنها را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.

جلوگیری از نظرات غیرواقعی: کپچاها می‌توانند پیام‌های نام‌متعارف را اسپم کنند و همچنین از فرم‌های تماس یا بازدید از سایت توسط بات‌ها جلوگیری کنند.

محدودکردن ثبت‌نام غیرواقعی برای دریافت خدمات: سرویس‌ها می‌توانند برای جلوگیری از حساب جعلی توسط بات‌ها از کپچاها استفاده کنند و اینگونه فرصت کلاهبرداری را از افراد سودجو می‌گیرند و همچنین هدر رفت منابع را کاهش می‌دهند.

حفاظت از آرا: با استفاده از کپچاها می‌توانید مطمئن شد که تنها یک رای توسط هر انسانی به ثبت رسیده است. گرچه این روش ممکن است زمان لازم برای ثبت رای را افزایش دهد اما دقت در رای‌دهی را افزایش می‌دهد.

جلوگیری از تورم بلیط: سیستم‌های بلیط فروشی می‌توانند برای محدودکردن خرید تعداد زیادی بلیط توسط دلال‌ها و فروش آنها با قیمت نجومی از کپچا استفاده کنند.  

جلوگیری از حملات DOS: زمانی که کاربران برای ورود به سایتی با کپچا برخورد می‌کنند، باید توجه داشته باشند که اگر سایت تحت حمله «DDOS» قرار گرفت، کپچا می‌تواند به‌طور موقت از سایت محافظت کند و همچنین از بار ترافیک اضافی جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: هک کردن سایت چیست و روش های جلوگیری از هک سایت

گوگل کپچا چگونه کار می‌کند؟

کپچا عمدتاً بر اساس تمایز میان انسان‌ها و برنامه‌های خودکار کامپیوتری (بات‌ها) کار می‌کند و برخی از چالش‌ها برای بات‌ها پیچیده و پاسخ به آنها برای انسان‌ها آسان است. یک تست کپچا بر سه جنبه مختلف متکی است: تشخیص نامتغییر، تقسیم بندی و مفهوم. انسان‌ها می‌توانند کاراکترها را از الگوها و شکل‌های مختلف تشخیص دهند، آنها را از یکدیگر جدا کنند و مفهوم آنها را در جای مناسب درک کنند. کاری که یک بات از عهده آن برنمی‌آید.

چه سایت‌هایی باید از گوگل کپچا استفاده کنند؟

کپچا اغلب در صفحات ورود به ایمیل، انجمن‌ها و بخش‌های نظر یک وبلاگ یا سایت خبری استفاده می‌شوند تا به طور خاص از ربات‌های اسپم و حملات «brute force» جلوگیری کنند. از آنجایی که عوامل تهدید به طور فزاینده‌ای پیچیده شده‌اند، کپچاها نیز به نوبه خود نیاز به سازگاری دارند تا موثر باقی بمانند.

معایب استفاده از کپچا چیست؟

اگرچه استفاده از کپچا برای مسدود کردن ربات‌ها یک گزینه ایده‌آل است، اما باید از جنبه منفی آن نیز آگاه باشید. معایب کپچا عبارتند از:

ناامید کردن مشتری

تصور کنید هر زمان که یک سایت را مرور می‌کنید، به‌طور متوسط ​​5 تا 6 ثانیه طول ‌بکشد تا یک آزمایش را انجام دهید و هویت انسانی خود را تایید کنید. افراد بی‌حوصله ممکن است زمانی که مجبور به انجام آزمایش‌های آنلاین مختلف هستند، سایت را ببندند و یک سایت جایگزین پیدا کنند.

به علاوه، قرار دادن کپچا در فرم‌ها می‌تواند بر طراحی کلی فرم تاثیر بگذارد و منجر به رها شدن فرم شود. برای جلوگیری از آن، باید زمانی را صرف مطالعه بهترین شیوه‌های طراحی فرم برای پیاده‌سازی هوشمندانه کپچا کنید.

عدم دسترسی مشکل دیگری است. کپچا تحت چالش‌های پیچیده‌تری توسعه یافته‌اند و این کار را برای کسانی که به نوعی اختلال عملکرد چشم دارند (نابینا و کم‌بینا) دشوار می‌کند. حتی اگر دید شما عالی باشد، انجام برخی آزمایشات گاهی غیرممکن است.

خدمات وب24: سئو و بهینه سازی سایت

درمان موثری در برابر ربات‌ها نیست

ممکن است باور داشته باشید که کپچا 100درصد از سایت شما در برابر ربات‌های بد محافظت می‌کند، اما باید بدانید که اینگونه نیست و خطا وجود دارد. امروزه، ربات‌های پیشرفته شروع به دور زدن کپچاها کرده‌اند.

چگونه از گوگل ریکپچا استفاده کنیم؟

ریکپچا قابلیتی است که از سایت‌ها را در مقابل بات‌ها حفاظت می‌کند. این ابزار توسط گوگل به‌طور کاملاً رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. گوگل، ریکپچا را ایینچنین تعریف می‌کند که، آسان برای انسان و سخت برای ربات‌ها! این واقعاً بهترین تعریف از این سیستم است که امکان سوء استفاده را برای ربات ها غیرممکن می‌کند. در ادامه به طریقه استفاده از گوگل ریکپچا می‌پردازیم.

در گام اول باید یک حساب گوگل داشته باشید تا با در اختیار داشتن کلید خصوصی «secret key» و کلید عمومی « site key» از سرویس ریکپچای گوگل استفاده نمایید. به یاد داشته باشید که از کلید عمومی جهت نمایش ویجت ریکپچا و از کلید خصوصی به‌عنوان مجوز ارتباط سرور سایت با گوگل ریکپچا استفاده می‌شود.

ثبت سایت در گوگل ریکپچا

1. ابتدا توسط اکانت گوگل خود وارد سایت گوگل ریکپچا شوید.
2. سپس در قسمت «Register a new site» تصویر زیر را مشاهده خواهید کرد.
3. سپس ورژن ریکپچای مورد نظرتان را انتخاب می‌کنید.
4. پس از انتخاب ورژن «reCAPTCHA V2» یا «Invisible reCAPTCHA»  باید با توجه به تصویر زیر، نام دامین یا دامین‌های مورد نظرتان را به‌صورت « example.com » وارد نمایید و در نهایت پس از تایید موافقت با قوانین استفاده از سرویس گوگل روی دکمه ثبت نام یا  «Register» کلیک کنید.
5. مراحل بعد را تکمیل کنید.

یک نام را به عنوان لیبل وارد نمایید.

نام دامین یا دامین‌های مورد نظرتان را وارد نمایید.

آدرس یا آدرس‌های ایمیلی که به‌عنوان ادمین در نظر گرفته خواهند شد را وارد نمایید.

 میزان سختی و آسانی عبور از سد ریکپچا را مشخص نمایید.

سپس یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی در اختیار شما قرار داده می‌شود که می‌توانید با استفاده از آنها از سرویس گوگل ریکپچا استفاده نمایید.
اگر از «CMS» مانند جوملا، دروپال، وردپرس و امثال اینها استفاده می‌کنید، می‌توانید با استفاده از پلاگین‌های آماده و فقط با کپی و پیست کردن کلیدها در فیلدهای مربوطه، از گوگل ریکپچا استفاده نمایید.

جمع‌بندی

کپچا به‌طور خلاصه تصمیم‌ می‌گیرند که انسان یا بات به اطلاعات یا سرویس موردنظر دسترسی پیدا کنند یا خیر. این آزمایش‌ها می‌تواند به کاهش فعالیت مخرب ربات  کمک کند اما حقیقت امر این است که با امن بودن فاصله زیادی داریم.